علت نامگذاری لیلة الرغائب چیست؟

ویژگی مهم کتاب المراقات این است که دستوراتش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبه همگانی دارد و به کار عارف و عامی می‌آید.

به گزارش مهر، چند در طول سال منتظر فرارسیدن ماه رجب هستند تا در شب جمعه اول این ماه که به لیلة الرغائب معروف به نماز و دعا و نیایش بپردازند. در چنین شبی که موسوم به لیله الرغائب است، نقل فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می‌شود و ساکن زمین می‌شوند و پیغامبر نیت‌های پاک بندگان خداوند هستند.

ویژگی مهم کتاب المراق این است که دستوراتش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبه همگانی دارد و به کار عارف و عامی می‌آید، و اعمالی برای همه روزهای سال در نظر گرفته شده و آن را با توجه به این مراقبت بازگو می‌کند. علامه طباطبایی در مقدمه خود بر این کتاب، آن را بهترین کتاب می‌داند که درباره عبودیت و تقرب و مراقبت نوشته شده است.

آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی درباره این شب با فضیلت می‌گوید: «چنانچه شب اول ماه مصادف با شب جمعه بود، سزاوار عمل لیلة الرغائب را نیز انجام داد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله و سلم) روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیلة الرغائب می‌نامند.

این نامگذاری به این جهت است که وقتی یک سوم از شب هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند، این است که در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند. آنگاه خداوند به طور غیرمنتظره بر آنان وارد شده و می‌فرماید:‌ای فرشتگانم! هر چه می‌خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می‌کنند: حاجات ما این است که از روزه‌داران رجب درگذری. خداوند می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

بهتر است کسی که این حدیث را می‌شنود، در این، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفی را که آیه‌ای را به ما واگذار کرده است، به ۱۲ تحمیل داده است. سپس رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس که روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بجا آورده هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکتی سوره فاتحه یک بار، انا انزلناه فی لیلةالقدر سه بار. و قل هو الله احد را دوازده بار خوانده، و زمانی که نماز تمام شود، هفتاد بار بر من (با این الفاظ) صلوات بفرستد: اللهم صلی الله علیه و آله و سلم علی محمد النبی الأمی و علی آله، سپس سجده کرده و در سجده هفتاد بار بگوید: سبوح. قدوس رب الملائکة و الروح؛ سپس سر خود را بلند کرده و بگوید: رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الأعظم آنگاه بار دیگر به سجده رفته و در سجده همان چیزی را بگوید که در سجده اول گفت، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، انشاءالله تعالی. می شود.

سپس رسول خدا فرمودند: قسم به کسی که جانم در دست اوست. هیچ بنده یا کنیزی از بندگان و کنیزان خدا این نماز را به جای نمی‌آورد، آیا خداوند گناهان او را می‌بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و به عدد شن و به وزن کوه‌ها و به برگ‌های درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشاوندان. خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می‌کند؛ و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او می‌فرستد که می‌گوید:‌ای محبوب من! مژده بده؛ از هر سختی نجات پیدا کردی. می‌پرسد: تو کیستی؟ رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی به خوشبویی تو مشامم نرسیده. جواب می دهد:ای محبوب من! من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی؛ امشب آمده ام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایی تو بوده و وحشت کرده از بین ببرم؛ و زمانی که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم؛ و تو هرگز هیچ خیری را از جانب مولایت از دست نخواهی داد.

در اینجا این سوال پیش می‌آید که، ظاهر این روایت است که لیلة الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب است. و اگر اعمالی که در این روایت ذکر شده از اعمال این شب بوده و شب جمعه اول ماه، مصادف با اول ماه شد، چگونه می توانم این عمل را بجا آوردم؟ زیرا در این صورت در پنجشنبه قبل از جمعه اول، جز ماه رجب نیست، این است که اگر بخواهیم به ظاهر روایت عمل کنیم، باید بگوییم این اعمال در صورتی است که شب اول ماه شب جمعه نباشد. و اگر شب جمعه بود، شب جمعه دوم این اعمال انجام می شود؛ گرچه لیلة الرغائب نباشد. از آنجایی که در روایت مشخص نشده است که این موارد حتماً باید در لیلة الرغائب باشد. ولی راه دوم و سومی هم هست که به نظر میرسد. راه دوم این است که این اعمال را بدون روزه انجام دهد و راه سوم این است که روزه را هم بگیریم گرچه روزه در رجب نباشد.»